KRİPTO PARALAR VE MAL PAYLAŞIMI SORUNLARI


        İnternet ve blockchain teknolojisinin gelişimi ile gayrinakdi ödeme araçlarının yerini elektronik ve kripto paralar almaya başlamıştır. Fakat gündelik hayatımızda her geçen gün varlığını hissettiğimiz bu kavramların kullanımı nedeniyle, oluşabilecek hukuki süreçlere karşı kanunlar henüz hazırlıklı halde görülmemektedir. Özellikle boşanma sonrası hukuki mal rejimi olarak bilinen edinilmiş mallara dahil olma rejiminin tasfiyesi halinde likidasyon konusu olacak kripto paraların paylaşımı beraberinde birçok sorunu barındırmaktadır. (1) Bu yazımızda kripto paralardan Bitcoin özelinde edinilmiş mallara katılma rejiminde tasfiye sorunu ele alınmıştır. 


GİRİŞ 


            Mevcut sorunlara çözüm üretebilmek adına kripto paraların nitelendirilmesinin yapılması önem taşımaktadır. Ancak Bitcoin ve başka kripto paraların fiziksel olarak bir varlıkları bulunmaması ve sermaye piyasası hukuku açısından herhangi bir para biriminin taşıması gereken ana özelliklerinden bazılarını bulundurmaması sebebiyle hukuki statüleri fazlaca tartışmalıdır. (4) Genel hükümlerin yetersizliği ve yaşanan süreçlerde göz önüne alındığında kamuoyunda artan talep üzerine Hazine ve Maliye bakanlığı yazılı bir açıklama yapmıştır. Ardından MASAK yani Mali Suçları Araştırma Kurulu’nun talebi doğrultusunda kripto para borsalarının birçoğundan kullanıcı bilgilerini istemiştir (5). Tarihler 16 Nisan 2021’i gösterdiğinde ise Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasınca 31456 sayılı “Ödemelerde Kripto Varlıklara Başvurulmamasına Yönelik Yönetmelik” ile kripto paralara yönelik kayda geçen ilk düzenleme gerçekleştirilmiştir. Ödemelerde kripto para birimlerine ödeme aracı şeklinde direkt ya da dolaylı olarak başvurulması ve kripto para birimlerine ödeme aracı olarak başvurulmasına ilişkin doğrudan veya dolaylı hizmet sunulması yönetmelik uyarınca yasaklanmıştır. (6)


GENEL OLARAK KRİPTO PARALAR


Elektronik paranın bir türünü oluşturan kripto paralar da dijital para birimidir. Avrupa Merkez Bankası da geliştirenlerce çıkarılmış olan, düzenlemesi olmayan, kontrol edilen ve bunun yanında belirli bir sanal çevrede kabul edilen dijital para şeklinde tanımlamıştır. (7)

Bu çerçevede üç çeşit kripto para biriminden bahsedebilir. İlki gerçek hayatla ilgisi olmayan kripto para birimlerinin bulunduğu, kapalı sistem kripto birimleridir. Bunlar sadece oyunlar içinde kullanılan para birimleridir. (7)  İkinci ise tek yönlü bir akışı bulunan kripto para birimleri bulunmaktadır. Kripto paraya dönüştürülen reel para, daha sonra yeniden gerçek paraya dönüştürülememektedir. (8)  Son olarak, iki yönlü akış olan kripto para birimleri söz konusudur. Bu grupta, kullanıcılar hem kendi sahip oldukları para birimlerini kripto paraya dönüştürebilmekte hem de yeniden kripto para birimini gerçek paraya dönüştürebilmektedir. (9)


KRİPTO PARA VE GELENEKSEL PARA AYIRIMI

  • Elektronik para merkezileştirilmiştir. Başka bir deyişle genellikle hükümetlerin merkezi bankacılık sistemleri kapsamında düzenlenmekte ve kontrol edilmektedir. Ayrıca hala dolar, euro, lira gibi para birimlerinde işlem gören elektronik bir birleşendir. Merkezi bir otoriteye bağlı olması elektronik paranın baskıya veya parazite maruz kalmasına neden olur. Elektronik para ülkelerin finansal piyasalarındaki çalkantılarından etkilenecektir. Kripto para ise merkezde gerçekleşen değişimlere duyarlı değildir. (11)
  • Kripto paranın aynı koşulları sağlayabilmesi için blockchain teknolojisine ihtiyacı vardır. Bahsedilen elektronik para hesapları, şeffaf şifreleme teknolojisiyle korunurken, sanal bir algoritma sahiptir. Bu özelliği ile, kripto paraların yakalanması imkânsız hale gelir. Elektronik para aktarımlarında şahısların hesapları, devletin düzenleyici kurumları ve mali denetim kurumlarınca denetlenir, sonuç olarak isimsiz değildir. Ancak kripto parada hesapların hangi şahsa ait olduğu tespit edilemez. (12)
  • Bir diğer farklılık ise işlemlere yönelik sınırlamalar çerçevesindedir. Elektronik para kullanımı devlet kurumları tarafından sınırlandırılmaktadır. Kripto para ise herhangi merkeze ile bağı bulunmadığından dolayı transferinde hiçbir sınırlama bulunmamaktadır. Kripto para birimleri dünyanın herhangi bir yerinde alınabilir veya satılabilir. (13)
  • Fiziksel bir formu yoktur, sadece ağda bulunur.
  • İşlemler ve hesaplar takma isimle- anonimdir ve herhangi bir hukuki kuruluşa bağlı değildir. Böylece banka hesaplarında tutulan paraya kıyasla takip edilmesi daha zordur. İşlemlerin gerçek şahıslar, kuruluşlar ya da banka hesapları ile herhangi bir bağlantısı bulunmamaktadır. İşlemler genel manada Bitcoin imzaları arasında gerçekleşmektedir. Bitcoin adresleri ise daha önce de değinildiği üzere bir dijital rumuzdur. Bütün bunlara karşın, %100 anonimlik olası bir durum değildir. (14) 
  • Hiçbir sunucu veya merkezi otorite olmadan tamamen merkezi olmayan bir yapıya sahiptir. (15)
  • Sistem oldukça güvenlidir. Matematiksel olarak güvenilirliği kanıtlanmıştır. Kötü niyet besleyen şahısların veriler üzerinde bazı yönlendirmeler yapması, gizli ya da açık anahtar kodlama metodu kullanıldığından dolayı, olası bir durum değildir. (16)

EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ KAPSAMINDA KRİPTO PARALARIN PAYLAŞIM SORUNU


Bitcoin kullanımının hukukun çok farklı sahalarında (ceza hukuku, vergi hukuku, miras hukuku) düzenlemeye ihtiyaç duyduğu açıktır. Özellikle aile hukuku çerçevesinden bakıldığında boşanma davalarında mal varlığının paylaşımı üzerinde kripto paralar varken daha çok durmak gerekir. 

Yakın geçmişte belki çok fazla davanın konusu olmamış olmasına rağmen, 15 -20 yıl içerisinde malvarlığını gizlemenin bir yolu olarak görülebilecektir. Hele ki davanın tarafları bilgili ve paylaşılacak malvarlığı büyük miktarlara tekabül ediyorsa önümüzde daha büyük sorun vardır diyebiliriz. (17)

Ayrıca kripto para dünyasında kadınlara oranla erkeklerin daha çok rağbet gösterdiği görülmektedir. Coindesk’in 2015 yılında yaptığı bir ankette, ankete yanıt veren kullanıcıların yüzde 90’dan fazlasının erkek olduğu tespit edilmiştir. Yine bitcoin ile ilgili içeriklere tıklayan kişilerin yüzde 95’ini de erkekler oluşturmaktadır. (18)

Edinilmiş mallara katıma rejimi kapsamında bitcoin varlıkların paylaşımı noktasında dört temel sorundan bahsetmek gerekir.


1) Edinilmiş Malları Koruma


Edinilmiş mal varlıklarının, elden çıkarılma riski nedeniyle korunması güçse, mahkemeden ihtiyati tedbir kararı alınmalıdır. Ancak Bitcoin merkezi bir bünye veya bir düzenleyiciye bağlı olmadığından ihtiyati tedbirin etkisi şüphelidir. (19)


2) Takip Etme ve Beyan/İspat 


Boşanma davası sürecinde eşlerin mal paylaşımına konu olacak değerler ispat edilmelidir. Ancak kripto para söz konusu olduğunda takibi zor olması nedeniyle suiistimal edileceğine dair kaygılar bulunmaktadır. (20)Zira sürece Bitcoin ve farklı kripto para biriminin girmesi, mevcut durumu daha da karmaşık hale getirmektedir.

Tarafların malvarlıklarının paylaşımı konu olduğunda, tespiti neredeyse imkânsız kıymetler paylaşımın adil ve hukuka uygun olmasının önünde en büyük engeldir. (21)


3) Mal Rejiminin Tasfiyesinde Değerlendirme Sorunu


Kripto paraların mal rejiminin tasfiyesi kapsamında karşılaşılacak bir diğer zorluk ise paranın değerinin belirlenmesinin güçlüğüdür. 

Değerlemeler değişken bir doğaya sahiptir. Çünkü kripto para birimi oldukça istikrarsızdır. Öyle ki bazı kripto para birimleri saatler içerisinde değerlerinin yarısını kaybedebilir. Bu da boşanma davasının açıldığı tarihin esas alınmasıyla dahi gerçek bir değerin belirlenmesini güçleştirir. Fiyatlandırma ve genel değerleme açısından genellikle daha istikrarlı olan hisse senetlerine yapılan düzenli yatırımlardan farklı olarak, Bitcoin ve diğer kripto para birimleri, bunları kullanarak yapılan ticaretin gerçek bir kapanışının olmaması nedeniyle sürekli dalgalanan bir fiyata sahiptir. (22)

Stok varlıkları genelde boşanma davasının açıldığı tarihte kapanış alım satım bedelleri kullanılarak değerlenmektedir. (23) Kripto para birimlerinde ise bu noktada sorun yaşanmaktadır. 


KRİPTO PARALAR VE DEĞER ARTIŞ PAYI ALACAĞI 


Bu çerçevede değer artış payının tasfiye halinde kripto paralar bakımından da ele alınması gündeme gelecektir.

Değer artış payı eşlerden biri diğer eşin belirli malvarlığının edinilmesinde, korunmasında ya da iyileştirilmesinde katkısı olması halinde katkısı oranında sahip olduğu alacak hakkıdır. (24)

Değer artışı, katkı sunulan malın başlangıçtaki değer ile değer artış payı hesabının yapıldığı tasfiye anındaki malın sürüm değeri arasındaki farktır. (25) Ayrıca değer artış payı alacağı bakımından tasfiye konusunun edinilmiş mal ya da kişisel mal olması arasında fark yoktur. (26) 

Bitcoin ve diğer kripto paralar söz konusu olduğunda da değer artış payı talep edilebilecektir. Ancak kripto paranın değerinin çok sık değişiyor olması, değer artış payının hesabını güçleştirmektedir. Çünkü tasfiye anında ve devir anında farklı değere sahip olacak ve değerin sembolik değişimin dışında ciddi farklara sahip olması nedeniyle değerin tespitini yapmak önem arz etmektedir. Burada tasfiye anında değer kaybına uğramış kripto para varsa, TMK m. 227 hükmü nedeniyle tasfiye edilecek miktar, katkı miktarından daha az olamayacağı için katkı payını talep edebilecektir. Şayet değer artışı olduysa, katkı miktarı ve yapılan katkı ispat edilip kripto paranın sürüm değeri belirlenmelidir. (27)

Kripto paraların anlık değişimleri düşünüldüğünde, değerlendirme tarihi ve saati net olarak tespit edilmelidir. Bu bağlamda kripto para, tasfiye sırasında edinilmiş mal grubuna dahilse, mahkemenin son karar tarihindeki sürüm değeri dikkate alınacaktır. Ancak başkasına devredilmişse bu durumda devir tarihi bakımından mal rejimi sona erdikten sonra ve sona ermeden önce olmak üzere iki aşamada incelemek gerekecektir. Mal rejimi sona ermeden eşin üçüncü kişilere devrettiği ve edinilmiş mal grubuna eklenecek kripto paralar, malın devredildiği tarihteki sürüm değeri esas alınarak hesaba katılacaktır. Mal rejimi sona erdikten sonra, ancak tasfiye sona ermeden üçüncü bir kişiye devir söz konusu olursa TMK m. 235/1 gereği tasfiye anındaki değeri hesaba katılır. (28)


4) İcra Takibine Konu Olması 


Bitcoin ve diğer kripto paralar maddi değere sahip olmaları nedeniyle prensipte hacze konu olabilirler. Fakat belli bir merkezden bağımsız olan ve takibi zor olan bazı varlıkları bulunan şahıslar anonim halde vardır. Dolayısıyla haczedilebilirlikten söz ediyor olsak da muhatabın var olmaması, işlemlerin takip edilememesi ve kripto para sahiplerinin varlıklarını açıklamaktan kaçınması nedeniyle kripto para miktarını tespit etmek güçtür. (29)

Edinilmiş malların tasfiyesi için açılan davanın ilamı niteliğinde kararların icrası için ise takip edilebilmenin dışında icra takibi başka güçlükler taşımaktadır. Zira mahkeme kararını temel alan icra emri olsa dahi borcu bulunan taraf istemediği taktirde kripto paradan oluşan varlığını alacaklı veya icra dairesine aktarmayabilir. İcra takibinde devletin cebri icra gücü kripto paraların merkeziyetsizliği nedeniyle anlamını yitirir. İcra daireleri kripto paraların bulunduğu hesaplar üzerinde işlem yapamamaktadır. Zaten borçlunun vereceği kripto paranın muhafazası da bir başka sorundur. Şu anki haliyle icra dairelerinin kripto para cüzdanları ve kripto paraları saklayacakları hesapları da yoktur.(30)Haciz yani alıkoyma şerhinin uygulanacağı bir hesabın olmaması veya muhatap olarak herhangi bir banka veya kurum bulunmaması da başkaca zorluklardır. (31) Bu zorluklar nedeniyle kripto para cüzdanlarının bloke edilebilmesi de söz konusu değildir.

Geleneksel yöntemler neticesinde bankacılık faaliyetleri bakımından uygulanacak bloke işlemlerinde banka veya ilgili kuruluşlar ile anlaşmaya varılması ve yetki verilen yargı makamlarında mahkemenin vermiş olduğu kararın ibraz edilmesi kafidir. Ancak herhangi bir merkeze bağlı olmayan bitcoin ve kripto paraların gerek hesapların blokesi gerekse anlaşmalı banka hesapları ile cüzdan arasında gerçekleşen transferlere müdahale edilmesi imkânı oldukça şüphelidir. (32)


Kripto Para Biriminin Varlığı Halinde Edinilmiş Mal Rejimi 


Bitcoin ve diğer tüm kripto paraların hukuki niteliğine ilişkin tartışmalara rağmen bir değere sahip oldukları açıktır ve edinilmiş mallara katılma rejimi gereğince, edinilmiş mal grubu içerisine girdiğinde artık değerde hesaba katılmalıdır. Ancak kripto paraların kendine özgü nitelikleri sebebiyle gerek paylaşım gerekse ispatında farklı koşullar söz konusudur. (33)

Bitcoin ve diğer kripto para birimlerinin varlığı halinde aile hukuku ya da geniş anlamda medeni kanun meseleleri (Miras paylaşımı) gibi hallerde tarafların kripto paraya sahip olup olmadığını bilmek süreç içerisindeki ilk adımdır. 

Bitcoinin merkezi bir kuruma bağlı olmaması, anonim şekilde işlem yapmasından ileri gelen hususların dışında, kullanım için hususi anahtara ihtiyaç duyulması, kripto paraların takibini güçleştirmektedir. Eğer özel şifreler kaybedilirse, artık tasarruf işlemini yapmak mümkün olmayacaktır. Mevcut bankacılık sistemlerinden farklı olarak kaybedilen veya ulaşılamayan bilgilere erişmek kolay olmayacaktır. Benzer biçimde boşanma davasından önce kime, ne kadar kripto para transferi yapıldığının tespiti de bankacılık sistemleri kadar hızlı bir biçimde gerçekleştirilemez. Şayet tüm bu olumsuzluklara rağmen edinilmiş mal olarak sınıflandırılabilecek bir değerin varlığı tespit ve ispat edilebiliyorsa mal rejimi kapsamında tasfiye gündeme gelecektir. (34)


EDİNİLMİŞ MAL OLARAK BİTCOİNLER


Peki Bitcoin’in hangi mal grubuna girdiğini nasıl tespit edeceğiz. Satın alınan Bitcoinin hangi mal grubuna ait para ile alındığı, yapılacak tespit için gereklidir. TMK m. 219/II 5. bendi, edinilmiş mallar arasında kabul edilen değerler edinilmiş mal kategorisinde kabul edilir. Dolayısıyla evlilik çerçevesinde ve emek sarf edilerek edinilen gelirlerle alınan Bitcoin, mal rejiminin sona ermesi halinde tasfiyeye tabi tutulacaktır.


KİŞİSEL MAL OLARAK BİTCOİNLER


Bununla birlikte yine TMK’nın 220/ 1 maddesinin 4. bendi gereğince, şahsi malların yerine kabul edilebilen değerler de şahsi mal kategorisinde görülür. Böylece eşlerden birinin evlilik birliği kurulmadan önce edinmiş olduğu mallar, miras kalan mallar veya karşılıksız kazanma yöntemiyle sahip olduğu mallar kişisel maldır. (35) Ancak kişisel mal grubunun geliri, mal rejimi sözleşmesinde aksi kararlaştırılmadığı sürece edinilmiş mal olarak sayılır. 

Diğer yandan eşlerin para karşılığında Bitcoin alımı yerine, madencilik faaliyeti sonucunda Bitcoin sahibi olmaları durumunda da yine evlilik tarihi esas alınacaktır. Şayet evlilik tarihinde elde edilmişse edinilmiş mal olarak kabul edilecektir. (36)

Ayrıca Bitcoinin değerinin belirlenmesi gerecektir. Standart döviz kuru üzerinden değeri belirlenecektir. 


Boşanma Sırasında Eşlerin Bitcoin Alımları Halinde Dikkat Etmesi Gereken Konular


  • Kripto Para Alımına Dair İspat Araçlarını Muhafaza Etme 
Boşanma sürecinde tüm olası kanıtların korunuyor olması önemlidir. Zira eşler evlilik birliğinde mal kaçırmak için Bitcoin yatırımı yoluna gidebilirler.

Eşlerden birinin diğeri hakkında Bitcoin satın aldığına dair bir iddiası varsa bunu ispat etmesi gerekir. Durumun ispatı için mahkemeden kripto para borsası olan şirkete ve eşin hesaplarının bulunduğu bankalara yazılarak aktarımın hangi borsaya yapıldığı ya da borsada eşin adına bir hesap olup olmadığının sorulması talep edilir. 

Ayrıca eşin yabancı kripto para borsasında yatırımı varsa, yine banka hesabından yabancı borsaya bir para aktarımının var olup olmadığı sorulması önem arz etmektedir. Ancak kripto para yatırımına ilişkin bilgi ve belgelerin saklanması, bilhassa borsaya değil de cüzdanlarda tutulan Bitcoinler açısından kısıtlı ispat imkanı olarak görülmelidir. (37)

  • Paylaşıma Özgü Kripto Para Biriminin Varlığına İlişkin İspatları Muhafaza Etme 
Mal paylaşımına ilişkin davada, banka hesap ekstreleri, kredi kartı ekstreleri, bir dijital para platformundan para yatırma veya çekme işlemleri titizlikle muhafaza edilmelidir. 

Ortada bir kripto para biriminin var olduğuna ilişkin bilgi içeren e posta ve diğer yazışmalara kanıt olarak sunulabilir. (38)


  • Kripto Para Biriminin Kanıtını Bulmak
Tüm bahsedilen bilgi ve belgelere rağmen, kripto para birimi hakkında belge elde etmek zor olabilir. 

Genellikle amaç işlemlerin gizli ve güvenli kalması neticesinde malvarlığının kaçırılmasına zemin oluşturabilir. Bu sebeple öncelikle, kripto para sahibinin bir cüzdanı olup olmadığı ve bu cüzdanının çevrimiçi mi yoksa fiziksel bir cihaz mı olduğu belirlenmelidir. Bu cüzdan, esasa ilişkin incelemede talep edilebilecek bir kimlik ve oturum açma şifresine sahip olacaktır. Cüzdanlar, taşınabilir bir sabit diske benzer ve gerçek bir fiziksel öğe olabilir. Diğer durumlarda, cüzdan yalnızca çevrimiçi şekilde ve kripto para birimi değişim platformlarından biri aracılığıyla olabilir. Her iki cüzdandaki bilgileri korumak için farklı adımlar atılması gerekir. Kripto para birimi sahibi genellikle cüzdanından veya değişim platformundan işlem geçmişini indirebilir. İşlem geçmişi excel tablosu veya başka bir elektronik belge olarak indirilir. İndirilen dosya bir banka ekstresinde yer alabilecek türden bilgileri örneğin, tarih, saat, kripto paranın miktarı, dönüştürme oranı, bakiye, işlem kimliği ve hash gibi bilgileri içerir. İşlemler çoğu zaman e-posta yoluyla onaylanır ve bu e-posta makbuz görevi görmektedir. Ayrıca gerçekleştirilen onay, dönüştürme oranını, dolar tutarını ve bir tarih ve zaman damgasını da içerebilir. Bazı durumlarda, onay, kripto para kullanıcısının satıştan sonra parayı nereye yatırdığını veya bir satın alma işlemi yapmak için parayı nereden çektiğini belirleyebilir. Ayrıca onaylamanın ispata olan etkisi, diğer varlıkları da belirlemeye yardımcı olacaktır. (39)

  • Envanter Tutulması 
Kanun koyucu TMK m. 216 hükmü gereğince, ispat sorunlarını aşmak adına yasal veya seçimlik mal rejimler fark etmeksizin, eşlerin resmi senet niteliğinde döküm yapmalarını hüküm altına almıştır (TMK m. 216). Zira uzun sürmüş evliliklerdeki malvarlıkları kalemlerinin göstermiş olduğu değişim, teknolojik gelişmeler neticesinde ortaya çıkan kripto araçlar gibi yeni değerler ispat zorlukları neticesinde birçok hak kaybına sebebiyet verecek niteliktedir. Bu ispat zorlukları nedeniyle kanun koyucu mal rejimlerinde bazı karinelere de daha önce ifade edildiği üzere yer vermiş (TMK m. 216, 222/II, III, 245, 261).

Resmi senet olarak düzenlenen envanter de, malvarlığı değerlerinin hangi eşe ve hangi mal grubuna ait olduğuna dair ispat niteliğinde bir döküm sunmaktadır.(40)

Envanter düzenlenmesini her eş isteyebilir. Envanter düzenlenmesini isteyen eş aile mahkemesine başvurarak envanterin çıkartılması için talepte bulunur. Diğer eşin ise envanterin yapılmasına katkı sunması bir yükümlülüktür. Ancak bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde TMK kapsamında bir yaptırım öngörülmediği görülmektedir.

Öte yandan eşler arasında adi envanter de düzenleyebilirler. Ancak ispat işlevi, genel hükümler neticesinde hüküm ifade edecek; resmi senet olarak yapılan envanter gibi bir ispat aracı olmayacaktır. Zira TMK m. 216/ II fıkrası belirli şartların gerçekleşmesi ile resmi senet olarak düzenlenen envanterin doğruluğu adi karine olarak kabul edilmiştir. Yani eşlerin hangi mal grubuna ait olduğuna dair beyanlar tam tersi kanıtlanana dek doğru olarak kabul edilir. Fakat envanterin malların getirilmesinde başlayarak bir yıl içinde yapılmış olması şartı aranacaktır. (41)


Mal paylaşımı konusunda detaylı bilgi için bizimle buradan iletişime geçebilirsiniz. 



(1) Dr. Öğr. Üyesi Seda Kara Kılıçarslan, BİTCOİN ÖZELİNDE KRİPTO PARALARIN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE TASFİYESİ SORUNU, DergiPark, 2023, Cilt 3, Sayı 1.
(2) Dr. Öğr. Üyesi Seda Kara Kılıçarslan, BİTCOİN ÖZELİNDE KRİPTO PARALARIN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE TASFİYESİ SORUNU, DergiPark, 2023, Cilt 3, Sayı 1.
(3) Dr. Öğr. Üyesi Seda Kara Kılıçarslan, BİTCOİN ÖZELİNDE KRİPTO PARALARIN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE TASFİYESİ SORUNU, DergiPark, 2023, Cilt 3, Sayı 1.
(4)Adar Uçar ve Semih Alpay, “Bitcoin: Hukuki Niteliği ve Sanal Paraların Türkiye’deki Yasal Durumu”, https://ucar-ucar.av.tr/bitcoin-sanal-paralar-blockchain-turkiye/ (E.T. 22.11.2021).
(5) Dr. Öğr. Üyesi Seda Kara Kılıçarslan, BİTCOİN ÖZELİNDE KRİPTO PARALARIN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE TASFİYESİ SORUNU, DergiPark, 2023, Cilt 3, Sayı 1.
(6) Dünya Gazetesi İnternet Sitesi, “Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan Kripto Para Açıklaması: MASAK Görevi Gereği Bilgi Talep Ediyor”, https://www.dunya.com/finans/haberler/hazine-ve-maliye-bakanlığından-kripto-paraaçıklaması-masak-gorevi-gereği-bilgi-talep-ediyor-haberi-616540, (E.T. 25.08.2021).
(7) Bozkurt-Yüksel, s. 62.
(8)“Virtuel Currency Schemes”, European Central Bank, Germany, October 2012, http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/virtualcurrencyschemes201210en.pdf , s. 13, (E. T. 01.09.2021); Ayrıca bkz. BozkurtYüksel, s. 13.
(9) Europan Central Bank, s. 14, Ayrıca bkz. Bozkurt/Yüksel, s. 64.
(10) Dr. Öğr. Üyesi Seda Kara Kılıçarslan, BİTCOİN ÖZELİNDE KRİPTO PARALARIN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE TASFİYESİ SORUNU, DergiPark, 2023, Cilt 3, Sayı 1.
(11) Dr. Öğr. Üyesi Seda Kara Kılıçarslan, BİTCOİN ÖZELİNDE KRİPTO PARALARIN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE TASFİYESİ SORUNU, DergiPark, 2023, Cilt 3, Sayı 1.
(12)Nurettin Öztürk ve Asuman Koç, “Elektronik Para ve Diger Para Türleriyle Olan Karşılaştırılması ve Olası Etkileri” Selçuk Üniversitesi IIBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, s.228
(13)https://www.intell4.com/dijital-para-ile-elektronik-para-arasindaki-ayrim-haber-182692, (E.T. 1.10.2021).
(14) Çarkacıoglu, s.15-17.
(15)Ayrıntılı bilgi için bkz. .ztürk,Koç, s. 228-232.
(16)Çarkacıoglu, s.15-17.
(17) Dr. Öğr. Üyesi Seda Kara Kılıçarslan, BİTCOİN ÖZELİNDE KRİPTO PARALARIN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE TASFİYESİ SORUNU, DergiPark, 2023, Cilt 3, Sayı 1.
(18)https://www.donanımhaber.com/Bitcoinin-yeni-kirli-kullanım-alanı-Bosanma-sürecinde-mal-kaçırma--98801 (E. T. 10.07.2021).
(19) Evren, Hakan, https://okyayevren.com/yayinlar/kripto-paralarin-hukuki-islemleri/ (E. T. 15.09.2021)
(20)https://www.leathesprior.co.uk/news/bitcoin-and-divorce-the-potential-issues. (E. T. 5.09.2021).
(21) Dr. Öğr. Üyesi Seda Kara Kılıçarslan, BİTCOİN ÖZELİNDE KRİPTO PARALARIN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE TASFİYESİ SORUNU, DergiPark, 2023, Cilt 3, Sayı 1.
(23) https://www.rosen.com/property/bitcoin-divorce-cryptocurrencies-division/ (E. T. 5.09.2021); https://koonsfuller. com/theres-something-new-in-divorce-disputes-the-bitcoin-battle/ (E. T. 20.11.2021).
(24)Faruk Acar, “Aile Hukukumuzda Aile Konutu, Mal Rejimleri, Esin Yasal Miras Payı”, Ankara, 2016, s. 274.
(25) Dr. Öğr. Üyesi Seda Kara Kılıçarslan, BİTCOİN ÖZELİNDE KRİPTO PARALARIN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE TASFİYESİ SORUNU, DergiPark, 2023, Cilt 3, Sayı 1. ; Zeytin, s. 174.
(26) Dr. Öğr. Üyesi Seda Kara Kılıçarslan, BİTCOİN ÖZELİNDE KRİPTO PARALARIN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE TASFİYESİ SORUNU, DergiPark, 2023, Cilt 3, Sayı 1. ; Zeytin, s. 182.
(27)Özge Karatepe-Sarıcı ve Duygu Ece Demir, “Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Tasfiyesinde Bitcoin’in Tasfiyeye Konu Olup Olamayacağı Meselesi”, Terazi Hukuk Dergisi, C.16, S. 181, Eylül 2021, s. 1733-1734.
(28) Sarıcı-Karatepe/Demir, s. 1734. Genel olarak edinilmiş mallara katılma rejiminde degerlendirme hakkında bkz. Abdulhamid Onus, “Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Tasfiyesinde Deger Biçme Yöntemi ve Zamanı”, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 2, Aralık 2020, Sayfa: 619-652.
(29)Evren, Hakan, “Kripto paralar Türk hukuk sistemi çerçevesinde para niteliği taşımamaktadır. En azından günümüzde kripto paralar yabancı bir para birimi kategorisinde de kabul edilemez ve işte bahsedilen sebeple ilamsız icranın konusu olamaz. Fakat kripto para birimlerinin Türk lirasında karşılığı bulunan para talep edilirse ilamsız icra takibi onaylanabilir. Altın ya da emtia alacaklarındaki gibi yalnızca aynen ifaya yönelik olmayan talepler icra takibinin konusu olabilir. Dolayısıyla bir varlığa karsılık gelen kripto paralar parasal karşılığı belirtilmek kaydıyla genel haciz yolu ile takip yapılabilir. Parasal değerin tespiti ise bilirkişi marifetiyle gerçekleşmektedir”, https://okyayevren. com/yayinlar/kripto-paralarin-hukuki-islemleri/ (E. T. 15.09.2021).
(30) İbid.
(31) İbid.
(32) İbid. 
(33)Evren, Hakan,https://okyayevren.com/yayinlar/kripto-paralarin-hukuki-islemleri/, (E. T. 15.09.2021).
(34) Dr. Öğr. Üyesi Seda Kara Kılıçarslan, BİTCOİN ÖZELİNDE KRİPTO PARALARIN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE TASFİYESİ SORUNU, DergiPark, 2023, Cilt 3, Sayı 1.
(35) Genel olarak karşılıksız nitelik taşıyan kazandırmaların edinilmiş mallara katılmasına yönelik ayrıntılı bilgi için bkz. Gamze Turan Basara, “Eslerden Birinin Yaptıgı Sağlararası Karşılıksız Kazandırmaların Edinilmiş Mallara Katılma Rejimine ve Miras Hukukuna İlişkin Kurallar Kapsamında Değerlendirilmesi”, Terazi Hukuk Dergisi , Cilt: 10, Sayı: 111, Kasım 2015, s. 59-63.
(36)Karatepe-Sarıcı, Demir, s. 1732- 1733; Evren/Hakan, https://okyayevren.com/yayinlar/kripto-paralarin-hukuki- islemleri/, (15.09.2021). 
(37)Karatepe-Sarıcı, Demir, s. 1733; (https://www.reuters.com/article/us-crypto-currency-germany-passwordidUSKBN2A511T), (E.T. 18.08.2021); https://www.leathesprior.co.uk/news/bitcoin-and-divorce-the-potential- issues (E.T. 5. 09. 2021); https://www.rosen.com/property/bitcoin-divorce-cryptocurrencies-division/, (E.T5.09.2021).
(38)Dr. Öğr. Üyesi Seda Kara Kılıçarslan, BİTCOİN ÖZELİNDE KRİPTO PARALARIN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE TASFİYESİ SORUNU, DergiPark, 2023, Cilt 3, Sayı 1.
(39) https://www.rosen.com/property/bitcoin-divorce-cryptocurrencies-division/, (E.T 5.09.2021)
(40) Dr. Öğr. Üyesi Seda Kara Kılıçarslan, BİTCOİN ÖZELİNDE KRİPTO PARALARIN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE TASFİYESİ SORUNU, DergiPark, 2023, Cilt 3, Sayı 1.; Zeytin, s. 74-75.
(41) Dr. Öğr. Üyesi Seda Kara Kılıçarslan, BİTCOİN ÖZELİNDE KRİPTO PARALARIN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE TASFİYESİ SORUNU, DergiPark, 2023, Cilt 3, Sayı 1.; Zeytin, s. 74-75.